Hán Quận công Thân Công Tài xuất thân từ dòng dõi nổi tiếng khoa bảng của xứ Kinh Bắc, ông là võ quan cao cấp của triều đình Lê Trung Hưng. Ông có nhiều công trạng trọng việc trấn thủ một vùng Đông Bắc rộng lớn và mở mang việc giao thương buôn bán hai nước Việt - Trung. Sau khi mất, mộ và đền thờ ông được xây dựng tại quê nhà- thôn Như Thiết xã Hồng Thái huyện Việt Yên tỉnh Bắc Giang. Năm 2015 mộ và đền thờ ông được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích quốc gia vì có nhiều giá trị đặc biệt về lịch sử và văn hóa.

Theo các tài liệu ghi chép lại, sinh thời Hán Quận công Thân Công Tài từng giữ chức quan như Tri thị nội thư, Tả Đề đốc các xứ Kinh Bắc, Thái Nguyên, Lạng Sơn, sau đó được thăng chức Đô đốc đồng tri. Làm quan trấn thủ cả một vùng Đông Bắc rộng lớn, Hán Quận công Thân Công Tài có tài thao lược và giỏi ngoại giao, ông đã rất quan tâm phát triển kinh tế nơi cửa khẩu, mở mang đường, chợ giúp người dân sinh sống. Ông cho san đồi, bạt núi lập hệ thống 7 trục đường, 7 phường hội và gây dựng phố chợ Kỳ Lừa (tiền thân của TP Lạng Sơn ngày nay), đưa nơi đây trở thành trung tâm buôn bán sầm uất, phồn thịnh của nhân dân 2 nước Việt - Trung. Vì thế mà nhân dân 2 nước Việt - Trung tôn ông là “Sư phụ” và coi ông là “Lưỡng quốc khách nhân”.

Sau khi Hán Quận công qua đời, người dân phố chợ Kỳ Lừa đã góp tiền của, công sức xây dựng đền Tả Phủ để thờ ông. 13 phường buôn của người Trung Quốc theo đó cũng lập đền, miếu thờ ông và coi Tả Phủ Hán Quận công là ông tổ nghề, là phúc thần của họ. Hiện nay, trải dọc từ Hà Nội đến Lạng Sơn có gần 70 đền, miếu có thờ tự Hán Quận công Thân Công Tài.

Đền chính và phần mộ thờ Hán Quận công Thân Công Tài được xây dựng tại quê nhà là thôn Như Thiết, xã Hồng Thái huyện Việt Yên. Theo tài liệu ghi trong văn bia, mộ và đền thờ Thân Công Tài có lịch sử khởi dựng từ thời Lê Trung Hưng (thế kỷ XVII) và đã được trùng tu, tôn tạo qua nhiều giai đoạn. Đền là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân trong xã, là công trình có giá trị văn hóa tâm linh, nơi con cháu Thân tộc và bà con nhân dân tri ân công đức của bậc “Hiền nhân tiền bối”. Di tích còn lưu giữ nhiều tài liệu, hiện vật quý như: 1 cây hương đá lục lăng niên hiệu Chính Hòa thứ 7 (1686), hệ thống 28 chân tảng bằng đá xanh, ngai thờ, bài vị, ống hương, cây đèn, bộ đài trầu...

Hiện nay di tích Mộ và đền thờ Hán Quận công Thân Công Tài đã được UBND huyện Việt Yên quy hoạch, đầu tư tôn tạo khang trang trên diện tích 1,5ha gồm các hạng mục: Khu đền thờ, lăng mộ, bãi đỗ xe, khu dịch vụ, khuôn viên cảnh quan, đường vào di tích... Hằng năm, ngày 11 tháng 8 âm lịch, lễ hội truyền thống được tổ chức trang trọng để thể hiện lòng thành kính đối với các vị thánh, thần và Hán Quận công Thân Công Tài-vị quan có nhiều công lao to lớn với quê hương, đất nước, người đã đặt những viên gạch đầu tiên cho sự mở mang giao thương, phát triển phố chợ Kỳ Lừa phồn thịnh, đưa quá trình thông thương giữa 2 nước Việt - Trung bước sang giai đoạn mới nhiều khởi sắc.

Đền thờ Hán Quận công Thân Công tài đã trở thành một trong những điểm đến du lịch văn hóa, tâm linh quan trọng của huyện Việt Yên và tỉnh Bắc Giang. Để đến được điểm di tích này, du khách có thể từ Hà Nội lên hoặc từ thành phố Bắc Giang qua cầu Sông Thương, xuôi theo đường tỉnh 295B khoảng 7km, đến xóm Ga thôn Như Thiết (xã Hồng Thái) rẽ trái chừng 200m là tới di tích mộ phần và đền thờ ông. Quần thể di tích tọa lạc trên một khu đất rộng rãi, bằng phẳng, thoáng đãng. Đường đến di tích hiện nay đã được trải nhựa và bê tông hóa, rất thuận lợi cho du khách đến tham quan, chiêm bái. Từ điểm di tích này, du khách có thể kết hợp hành trình tham quan đến làng cổ Thổ Hà, chùa Bổ Đà hoặc điểm du lịch trường Đại học Nông Lâm cùng ở huyện Việt Yên. Hoặc cũng có thể kết hợp đến điểm di tích chùa Vĩnh Nghiêm huyện Yên Dũng hay khu di tích thành Xương Giang thành phố Bắc Giang./.

                                                                                        Hà Yến