Trong hành trình du lịch tâm linh đến Bắc Giang, một trong những điểm đến được nhiều người quan tâm đó là đền bà chúa Then. Đền chúa Then toạ lạc tại xã Hương Sơn, huyện Lạng Giang và cách thành phố Bắc Giang tầm 20km về phía Bắc.
Bà Chúa Then hay còn gọi là Thiên Tổ Thánh Then của người dân tộc Nùng, Tày và Thái. Tục thờ cúng chúa Then là một loại hình nghệ thuật văn hóa tâm linh dân gian có sức sống khá mãnh liệt trong đời sống cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng; là loại hình văn hóa phi vật thể vừa mang tính động, hàm chứa tính nhân văn cao, vừa mang âm hưởng của loại hình văn hóa tín ngưỡng dân gian gắn liền với bản sắc của dân tộc Tày, Nùng. Đây là loại hình nghệ thuật biểu diễn tổng hợp của nhiều hình thức diễn xướng khác nhau như tín ngưỡng xã hội và văn hóa nghệ thuật, nhập đồng, nhảy múa, hóa vàng, dâng lễ,…
Hiện đền bà chúa Then ở Hương Sơn, Lạng Giang tọa lạc gần bên bờ sông Thương thơ mộng, bản đền có không gian rộng rãi, linh thiêng. Đền được thờ qua nhiều dòng họ, qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo và mở rộng.. Nhìn từ xa đã thấy quần thể khu đền bà Chúa Then cổ kính với những góc mái đền cong vút. Dọc hiên đền, từng hàng cột gỗ Lim to bằng cả người ôm, các cánh cửa đền được làm bằng gỗ quý, có trạm trổ nhiều hoạ tiết hoa văn tinh xảo bởi những bàn tay tài hoa khéo léo của các nghệ nhân. Kiến trúc của khu đền mang đậm nét truyền thống của vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Ông Bùi Quang Lưu - thủ nhang đồng đền bà Chúa Then cho biết, khu đền bà Chúa Then có 10 dãy nhà đền, được xây dựng bố trí 2 khu đền thờ chính là sự giao thoa của tín ngưỡng tam phủ người Việt và tín ngưỡng thờ Then của người Tày, Nùng, trong đó: Khu 1 là đền Thụy Ứng thờ Nam Thiên Tứ Bất Tử và đức thánh mẫu Liễu Hạnh và các vị tiên thánh trong hệ thống tam tứ phủ người Việt có kiến trúc thời Nguyễn; khu 2 đền thờ Chúa Then và các chầu chúa Sơn Lâm, Sơn Trang xây dựng theo phong cách thời Lê. Ngoài ra, khu đền còn có hệ thống cảnh quan vườn bonsai, hồ cá cảnh, các khu nhà sắp lễ, nhà tiếp khách; khu bếp ăn…tạo nên hệ thống cảnh quan kiến trúc hài hoà, không gian linh thiêng và thoáng đẹp.
Hằng năm, lễ hội bà Chúa Then ở xã Hương Sơn ( huyện Lạng Giang) tại đền bà chúa Then thường diễn ra trong 3 ngày từ 9 đến 11/3 âm lịch. Dịp này, người dân khắp nơi tìm về tụ hội chuẩn bị những lễ nghi truyền thống để bày tỏ lòng thành, ghi nhớ công lao của Bà Chúa đã giúp đỡ nhân dân trong việc đề đạt sở cầu, mong muốn cho mùa màng bội thu, có cuộc sống bình an, no ấm. Lễ hội được tổ chức các nghi lễ như: Rước kiệu thánh, tế lễ, hầu đồng và trình diễn nghệ thuật hát Then, nhập đồng; nhảy múa, dâng lễ, hóa vànThen, nhập đồng; nhảy múa, dâng lễ, hóa vàng.
Trong vài năm trở lại đây, đền bà chúa Then cùng với một số điểm di tích của huyện Lạng Giang như đền cô bé Chí Mìu (thờ cô bé Thượng Ngàn) cũng ở xã Hương Sơn, Cụm di tích cây Dã Hương và đền, chùa xã Tiên Lục đã trở thành những điểm du lịch hút khách. Nhất là trong các dịp lễ tết, dịp đầu năm mới đền bà chúa Then đã đón có hàng nghìn du khách thập phương tới dâng hương vãn cảnh.
Năm 2022, UBND huyện Lạng Giang cũng đã có kế hoạch mở rộng quy hoạch đền bà chúa Then, phục vụ yêu cầu phát triển thành một điểm đến du lịch văn hoá tâm linh tại địa phương./.
Hà Yến
_636827954464917330.jpg)
